«شاهنامهی بایسنقری»؛جوهرهی زیباییشناسی رنسانس تیموری
تاریخ انتشار: ۲۱ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۳۸۸۳۳۸
شاهنامهی بایسنقری جوهرهی ارزشهای ادبی و زیباییشناسی حاکمان نخبه در دوران رنسانس تیموری است که در سدۀ ۱۵ م بر آسیای مرکزی و غربی تسلط داشتند. این اثر یکی از مفاخر هنر نگارگری ایرانی است که در اندازۀ ۲۵۶ در ۳۸۴ میلیمتر با قطر ۷۵ میلیمتر ساختهشده است.
به گزارش خبرنگار ایمنا، بنا به تعریف سازمان یونسکو «میراث فرهنگی به بناها و اشیا ختم نمیشود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
درک میراث فرهنگی ناملموس در جوامع مختلف به گفتگوهای میانفرهنگی کمک میکند و احترام متقابل به دیگر سبکهای زندگی را ترویج میکند. این میراث چند ویژگی اساسی دارد: سنتی، معاصر وزنده است؛ فراگیر است؛ بازنمودی است؛ و اجتماعمحور است.
موارد بالا در مجمع یونسکو در سال ۲۰۰۳ بهعنوان پنج قلمرو اصلی پاسداری از میراث معنوی بشر تصریح شد. بر همین اساس، سازمان یونسکو در اقدامی شروع به ثبت میراث فرهنگی و معنوی بشر از تمامی کشورها کرد. که یکی از این میراث فرهنگی معنوی ثبتشده در کشورمان «شاهنامهی بایسنقری» است.
شاهنامهی بایسنقری یکی از آثار تاریخی ایران است که در سال ۲۰۰۷ میلادی در فهرست برنامهی حافظهی تاریخی یونسکو به ثبت رسیده است. حافظهی جهانی یونسکو برنامهای است که در سال ۱۹۹۲ از سوی کمیته مشورتی بینالمللی پیشنهاد شد و مدیرکل یونسکو آن را تأیید کرد. هدف از این طرح حفظ میراث مستند و سهولت دسترسی به آنها و نیز ممانعت از دادوستد غیرقانونی، تاراج، پراکندگی و نابودی این میراث ارزشمند است. مهمترین معیارهای گزینش این آثار اهمیت جهانی و نیز ارزش برجسته در سطح بینالمللی است.
شاهنامه اثرگذارترین شاهکار منظوم پارسی است که در قالب شعر حماسی توسط حکیم ابوالقاسم فردوسی سروده شده است. ابوالقاسم منصوربن حسن فردوسی طوسی در سال ۹۴۱ میلادی در شهر طوس متولد و در سال ۱۰۲۰ میلادی، ده سال پس از اتمام سرایش شاهنامه، از دنیا رفت. شاهنامهی فردوسی درزمانی سروده شد که زبان عربی در ایران بسیار رواج یافته و زبان فارسی درخطر به حاشیهرفتن قرار داشت. حکیم فردوسی در طی سی سالِ دشوار با آگاهی از شرایط زمینهای و وقوف بر جایگاه زبان فارسی، از تمامی امکانات غنی بیانی این زبان بهره گرفت و اثری تماماً به زبان فارسی سرود که زبان شیرین فارسی در آن احیا شد و تا به امروز پایدار ماند.
شاهنامه فردوسی دربردارندهی حدود ۶۰ هزار بیت است که در سی سال سروده شده است. این اثر شامل اسطوره، افسانه و تاریخ ایران از آغاز تا حملۀ اعراب در سدۀ هفتم میلادی است. شاهنامه در سه بخش اصلی اسطورهای (از پادشاهی کیومرث تا پادشاهی فریدون)، پهلوانی (از قیام کاوه آهنگر تا مرگ رستم) و تاریخی (از پادشاهی بهمن و ظهور اسکندر تا حملهی اعراب به ایران) تنظیمشده است. این مجموعه اشعار داستان چهار دودمان پیشدادیان، کیانیان، اشکانیان و ساسانیان را ارائه میکند.
در سدههای بعد شاهنامه به متنی محبوب در دربار شاهان ایرانی بدل شد و یکی از متون اصلی برای تصویرگری و ساخت نسخ خطی تا قرنها پسازآن شاهنامه بود. این اثر بارها در دورههای ایلخانی، تیموری و صفوی به شیوههای مختلف نگارش و مصور شد و کارگاههای کتابآرایی درباری بخش اعظمی از هموغم خود را به ساخت، تذهیب، نگارگری، و تجلید نسخ شاهنامه اختصاص میدادند. همچنین، ساخت نسخ خطی شاهنامه در دیگر تمدنها و کشورهای همجوار ازجمله آسیای مرکزی، هند، و عثمانی نیز رواج داشت و نیز این اثر در میان هدایای ارزشمندی بود که در میان پیشکشهای درباری یافت میشد. در این میان، شاهنامهی بایسنقری نسخۀ شاهکاری از شاهنامهی فردوسی است که در سال ۱۴۳۰ میلادی به دستور بایسنقر میرزا تیموری، نوۀ تیمور لنگ، ساخته شد. در میان تمامی نسخههای شاهنامه تنها شاهنامهی بایسنقری در گنجینهی کتابخانهی کاخموزۀ گلستان تهران حفظ و تا امروز نگهداری شده است. (برگرفته از سایت یونسکو) نسخهی کنونی را امیرنظام گروسی به کاخ گلستان اهدا کرده است.
شاهنامهی بایسنقری جوهرهی ارزشهای ادبی و زیباییشناسی حاکمان نخبه در دوران رنسانس تیموری است که در سدۀ ۱۵ م بر آسیای مرکزی و غربی تسلط داشتند. این اثر یکی از مفاخر هنر نگارگری ایرانی است که در اندازۀ ۲۵۶ در ۳۸۴ میلیمتر با قطر ۷۵ میلیمتر ساختهشده است. متن این کتاب برای دربار بایسنغرمیرزا (۸۳۷-۸۰۲ ه. ق.) به دست جعفر باینسغری، با خط نستعلیق، به نگارش درآمده است. تصاویر کتاب در قالب مکتب هرات و دارای ۲۲ مجلس و درمجموع ۶۹۰ صفحه است. بررسی تصاویر این نسخه نشان میدهد که شاهنامۀ بایسنغری را سه تن از نقاشان این دوره به نامهای مولانا علی، مولانا قیامالدین (یا قوامالدین) و مولانا خلیل (یا امیر خلیل) نقاشی کردهاند. ازجمله مهمترین نگارههای این شاهنامه میتوان به مجلس «ملاقات فردوسی با شعرا»، «پادشاهی جمشید»، «ملاقات اردشیر و گلنار»، «مجلس کیکاووس»، «ملاقات رستم و اسفندیار»، «دیدار زال و رودابه» که کوچکترین و ظریفترین مجلس شاهنامۀ بایسنقری است، و «کشته شدن سیاوش» اشاره کرد. (مهدی حسینی، ارزشهای جاویدان شاهنامهی بایسنقری)
کد خبر 618665منبع: ایمنا
کلیدواژه: شاهنامه ی بایسنقری میراث ناملموس کشور شاهنامه شاهنامه فردوسی میراث ناملموس ثبت ملی میراث ناملموس شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق شاهنامه ی بایسنقری میراث فرهنگی میلی متر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۳۸۸۳۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
میمند فارس شهر ملی شیشهگری میشود
مریم جلالی در مراسم بزرگداشت روز ملی شهر میمند و برگزاری جشنواره گل و گلاب گفت: میمند ظرفیتهای اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی زیادی دارد که باید این ظرفیتها در خدمت ارزشافزوده و ارزشآفرینی شود.
معاون صنایعدستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایعدستی افزود: رویدادها زمینه تقویت توجه را ایجاد میکنند و تقویت توجه نخستین گام در راستای متمایزسازی و ایجاد وضعیت مطلق است.
جلالی افزود: بهعنوان معاون صنایعدستی وزارت میراث فرهنگی و همکارانم در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان فارس به دنبال این هستیم که ظرفیتهای میراث فرهنگی و آنچه ریشه در تاریخ دارد بهاضافه جاذبههای گردشگری در کنار محصولات صنایعدستی یک پیوستاری درست کند که به اقتصاد منطقه کمک کند که لازمهاش همگرایی خانواده است.
او ادامه داد: خانواده چه در سطح کوچک چه در سطوح محله، شهر، شهرستان و استان باید رویکرد اقتصاد هویت بنیان را سرلوحه قرار دهند و ما هم بتوانیم تسهیل گری و رفع موانع کنیم.
جلالی او در ادامه خطاب به مسئولان و مدیران حاضر در این جلسه گفت: تمامی مسئولان و مدیران میراث فرهنگی، استانداری و دیگر ادارات دولتی فرزندان این دیار هستند و مانند یک خانواده کار میکنند و وقتی خانواده مبنا باشد دیگر فرقی نمیکند من چه سهمی دارم این همکاری و همافزایی و همجوشی باید منجر به این شود که ما معیشت عزتآفرین داشته باشیم.
معاون صنایعدستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایعدستی با ابراز خرسندی از اینکه اینجا خانوادهها را در کنار مسئولان میبینم و این مسئولیتی که وجود دارد یکی در خانواده و دیگری پسر و خواهر و مادر خانواده است و این فضای خانواده محوری در سالی که مشارکت مردم در تولید حسابشده بسیار قیمتی است.
جلالی در ادامه تأکید کرد: صنایعدستی و هنرهای سنتی هوش و استعداد تاریخی ماست و یک پیوستار کامل است یعنی یک هوش و حکمتی بوده بهطوریکه ازگلی که میروییده گلاب در ظرف مسی درست میشود و بعد شیشه درستشده و ترکهبافی برای نگهداری شیشه درستشده و این توسعه است و ما باید سوار بر آن اقتصاد هویت بنیان را رونمایی کنیم.
او با اشاره به اینکه به همت شما صنایعدستی و هنرهای سنتی فردای روشنی را دارد اضافه کرد: میراث فرهنگی ما تنها میراث، ملموس نیست بلکه در برگ این گلها قصهها و لالاییهایی نهفته است و روایتهایی که در دنیای امروز ارزشافزوده دارد.
معاون صنایعدستی وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایعدستی با اشاره به اینکه قصه میمند خریدار دارد و ما باید ان را روایتگری کنیم تا دنیا این قصهها را خریداری کند.
او به ذکر مثالهایی به تکمیل سخنانش پرداخت و گفت: یک روزگاری جمشید و اردشیر و شاپور کشورگشایی میکردند و جهانگشایی قدرت بود، یک روزگاری جهان دانی و اطلاعات قدرت بود و امروز جهان ارایی قدرت است و به همه دلیل ایران قدرت سوم را ایجاد کرده است و میتواند حرف در جهان داشته باشد، چون روایتهایی زیبایی دارد.
جلالی بابیان اینکه شیشهگری یکی از مهارتهای اصیل میمند در کنار گلابگیری بوده و صنعت شیشهگری میتواند به دلیل بازیافت و دوست دار محیطزیست بودن، به ترویج گلابگیری کمک کند ابراز امیدواری کرد که عزم مسئولان محلی مبنی بر ایجاد کارگاهها بتواند شاخصهای شهر ملی شیشهگری را برای میمند فراهم کند و ما هم تلاش میکنیم این پرونده کامل شود و بتوانیم در آیندهای نزدیک شهر ملی شیشهگری را در میمند داشته باشیم؛ بنابراین گزارش دکتر مریم جلالی معاون صنایعدستی وزیر میراث فرهنگی گردشگری و صنایعدستی و دکتر محمد ثابت اقلیدی مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایعدستی استان فارس و هیات همراه امروز با سفر به شهرستان فیروزآباد ضمن حضور در مراسم روز ملی میمند از کارگاههای شیشهگری، گلابگیری همچنین مزارع گل محمدی و تعدادی از اقامتگاههای سنتی و بومگردی شهر میمند بازدید کردند.
باشگاه خبرنگاران جوان فارس شیراز